همسانه سازی ژن dbat و بررسی بیان ژنهای مسیر بیوسنتزی تاکسول در پاسخ به متیل جاسمونات در گیاه سرخدار taxus baccata l.

تاکسول از مهمترین داروهای ضدتوموری می باشد که در درمان طیف وسیعی از سرطان ها مورد استفاده قرار می گیرد. منبع طبیعی تاکسول و ترکیبات خویشاوند آن (تاکسان ها یا تاکسوئیدها) گیاه سرخدار است که گونه ای بازدانه، کمیاب و کندرشد می باشد. به دلیل محدودیت های موجود در تهیه تاکسول از گیاه سرخدار، روش های متعددی جایگزین فرایند استخراج از گیاه طبیعی شده اند؛ که در این میان استفاده از کشت هایاین ویتروبه دلیل داشتن مزایای بسیار زیاد (خصوصا استفاده از انواع تکنیک های القاء کننده) از مهمترین روش های تولید تاکسان ها می باشد. در تحقیق حاضر به منظور استفاده از پتانسیل های فراوان روش های بیولوژیک در افزایش تولید تاکسان ها، ابتدا شرایط کشت هایاین ویترو گیاه سرخدار بومی ایران بهینه سازی شد و درنهایت منجر به معرفی محیط کشت دولایه شد که موجب فراهم آمدن رشدی سریع، بدون قهوه ای شدن کشت ها و عدم نیاز به واکشت گردید. در ادامه، روشی برای استخراج rna از گیاه سرخدار معرفی شد که قادر به استخراج rna از تمامی بافت های گیاه سرخدار بود. کیفیت و کمیت بالا و همچنین دوام طولانی مدت rna حاصل، از مهمترین مزایای روش مذکور بود و علاوه بر گیاه سرخدار در سایر گیاهان سرسخت خصوصا گیاهان چوبی و دارویی نیز قابل استفاده بود. به منظور استفاده از توانمندی های مهندسی ژنتیک، ژن dbat که یک ژن محدودکننده مسیر می باشد؛ ابتدا از گیاه سرخدار بومی ایران جداسازی شد و پس از شناسایی مفصل ویژگی های توالی آن، تحت کنترل پروموتر camv35s ناقل بیانی pcambia1304 کلون شد و درنهایت به lba4404agrobacterium tumefaciens منتقل شد تا در مطالعات بعدی در ترانسفورماسیون کشت های سلولی سرخدار مورد استفاده قرار گیرد. درنهایت به منظور درک بهتر مسیر بیوسنتزی تاکسول، تغییرات بیان ژن های مسیر بیوسنتزی تاکسان ها در نمونه های گیاه کامل، شاخه های بریده و همچنین کشت های سلولی تحت تأثیر الیسیتور متیل جاسمونات، با روش real-time pcr مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تحریک شاخه های بریده سرخدار می تواند روش جدیدی برای مطالعات بیان ژن ها باشد و می تواند جایگزین روش طولانی و حساس کشت های سلولی باشد. می توان گفت که بیان هیچ یک از ژن های مسیر تاکسول، نمی تواند محدودکننده مطلق باشد، با این وجود ژن هایی چون dbat، pam و dbtnbtبه نظر محدوکننده تر می باشند. کلمات کلیدی: تاکسول، سرخدار، ژن dbat، الیسیتور، مهندسی متابولیک، مطالعه بیان ژن ها.